Vipassana

Lieve mensen,

Twaalf dagen geleden bereidde ik mij voor op een tien-daagse meditatiecursus volgens het Buddhisme: Vipassana.

Op Hogeschool Helicon hadden we het al meer dan eens over meditatie gehad en hadden we er ook mee geoefend, maar ik snapte niet echt waar ik mee bezig was en wat de bedoeling was. Hier in India las ik het boek Holy Cow over een Australische die naar India komt en onder anderen een Vipassana cursus doet op zoek naar wat voor levensovertuiging bij haar past. Terwijl ik dat las moest ik denken aan het boek Eten bidden beminnen waarin de schrijfster zich ook opsluit in een klooster om te leren mediteren.
Toen besloot ik dat ik dat ook wilde. En waar beter te leren mediteren dan in een spiritueel land als India? Het land waar de Buddha verlicht werd en het Buddhisme bijna uitgroeide tot religie zo populair was het.
Doordat ik gelezen had over de cursus wist ik een beetje wat me te wachten stond:
Tien dagen lang, tien uur per dag mediteren. Niet praten en geen fysiek- of oogcontact met medecursisten en twee maaltijden per dag.

Voordat ik aan mijn trekking in Nepal begon, had ik al besloten dat het tijd was om een beetje te minderen met eten en in ieder geval naar mijn lichaam te luisteren en te voelen wanneer ik genoeg had zonder me te overeten. Dat was tijdens de trekking makkelijk. Ik verbrandde zoveel, dat ik ook lekker door kon eten, en toch kwam ik er geen grammetje van aan. Sterker nog, we hadden allemaal in de bergen het idee dat we wat grammetjes kwijtraakten.

Maar na al die fysieke inspanningen, zou ik plotsklaps over gaan naar tien uur stil zitten en bijna niks verbranden. Ja, dan moet je zeker niet te veel eten. Dus dat er maar twee maaltijden en een tea-snack waren, bleek geen enkel probleem.
Wat minder makkelijk was, was het stilzitten. De eerste drie dagen lag daar de focus niet op en mochten we nog zo veel we wilden van positie veranderen (al werd ons wel verteld dat je moest proberen zo veel mogelijk op alle vlakken tot rust te komen, dus ook lichamelijk).
Maar op de vierde dag begon het echte werk. Drie keer per dag hadden we een "groupsitting" van een uur waarin je gewoonweg niet moest bewegen en tijdens welke je niet de zaal uit mocht. Alle andere zittingen waren eigenlijk precies hetzelfde, alleen had je dan nog een excuus als je het echt niet trok en even van positie moest veranderen of even buiten een paar stappen zetten en ontspannen.

Ik had al best een tijdje uitgekeken naar deze periode en wanneer ik het koud had in de Nepalese bergen, verlangde ik naar de monssoen hitte van India. Maar geloof me, als je je bij 40 graden moet concentreren, gaat dat niet vanzelf.

Nu was het meditatiecentrum een prima plek. Ik had mijn eigen kamertje met badkamer, dus hoefde niks te delen, en de meditatiehal (de Dhamma hall) had vijf ventilatoren aan het plafond hangen en vier airconditioners. Het enige probleem was dat India nogal wat powercuts kent, en dus kon het zomaar gebeuren dat alle airco's uitvielen tijdens een sessie, en tien minuten later zat je te baden in het zweet.

En wat was nu de meditatie? De eerste drie dagen waren voorbereidend. We leerden onze aandacht te richten door ons te richten door de natuurlijke ademhaling door de neus. Onbevooroordeeld waarnemen was de opdracht. Maar je wel ieder moment bewust zijn van die ademhaling. Niet afdwalen in gedachten en niet in slaap vallen. Nou, dat is vrij lastig kan ik je verklappen.
De vierde dag leerden we de echte Vipassana. Een heel uur stilzitten en van je hooft tot je tenen en weer terug je hele lichaam afgaan met je aandacht en proberen elke prikkel op de oppervlakte van je lichaam te voelen, zonder daar een mening over te hebben. Dus als er een pijnscheut door je lichaam trok van een afgekneld been na 30 minuten in de kleermakerszit (lotushouding), dan moest je dat niet als vervelend beschouwen, slechts waarnemen dat daar een pijnscheut door je lichaam trok.
Het doel van de meditatie: door je bewust te zijn van je eigen lichaam en elke prikkel zonder mening waar te nemen en te weten dat alles komt en gaat, leer je de dingen te zien zoals ze op dat moment zijn. Je bent volledig in het hier en nu en dat is de waarheid. Alleen het hier en nu is de waarheid. En als jij verdrietig of boos of wat dan ook bent, dan merk je dat je lichaam bepaalde prikkels genereert. Dus door jezelf op fysiek niveau onbevooroordeeld waar te nemen, leer je jezelf kennen. En als je dat door de pijn heen doet, raak je negatieve gevoelens vanuit je verleden kwijt en genereer je positieve gevoelens.
(Ik hoop dat S.N. Goenka, de teacher, het eens is met deze samenvatting...).

Dus vanaf dag 4 is dat wat je doet: constant je lichaam scannen en zonder mening je gevoelens op fysiek niveau waarnemen.
Elke avond, in een 1 uur durende discourse op DVD door Goenka zelf, leerden wij de bedoeling van de techniek beter te begrijpen. Althans, dat was Goenka's bedoeling. Maar na de eerste discourse voelde ik me al een beetje als een onwetend wezen weggezet. De herhaling was zo frequent dat ik me serieus begon af te vragen of Goenka zichzelf nog wel serieus nam. Maar gelukkig werd het door de dagen heen wat beter, al was de herhaling nog steeds zodanig dat ik me meer dan eens nogal ergerde. Niet alleen aan de herhaling, maar ook aan het gebruik van slechte, compleet niet uit het leven gegrepen voorbeelden. Er was zo weinig nuance, dat ik stond te springen om Goenka van het scherm te plukken en hem eens stevig aan de tant te voelen over zijn kennis, ik wilde weten hoe echt hij was. Die gevoelens zorgde ervoor dat ik het tijdens de meditatie soms moeilijk vond om serieus mee te blijven doen.

Het leek wel of het enige doel van de meditatie was, dat alle mensen bevrijd zouden worden van hun misere. Nou, dat was voor mij dus helemaal niet de reden om de meditatiecursus te doen. Ik heb helemaal niet als doel om nooit meer pijn of verdriet mee te willen maken en daarvan bevrijd te worden. Natuurlijk is het fijn om te weten hoe je met tegenslagen om kunt gaan en hoe je de pijn kunt verlichten. Maar dat was niet mijn doel.

Gelukkig zei de beste man ook genoeg dingen die me wel bij de cursus hielden en die ervoor zorgden dat ik volhield en bleef geloven in de werking. "We.." were.. "bound to be succesfull" zo verklaarde Goenka op de tape drie keer per dag, wel vijf keer achter elkaar keer op keer.
Ik bedacht me dat het een beetje hetzelfde is als de berg op klimmen in Nepal. Als je maar gewoon je ene voet voor je andere zet, dan kom je er vanzelf. Dus ik bleef ademhalen en proberen prikkels waar te nemen.

De bedoeling was dat je scherper zou worden in je waarneming en dat je dus steeds subtielere prikkels zou kunnen waarnemen. Klinkt heel logisch, maar bij mij was het tegenovergestelde waar.
Maar we mochten niet teleurgesteld zijn en geen verlangen hebben naar een bepaald gevoel. (Ook dat is wel 100 keer gezegd). Desondanks had ik die gevoelens wel. Want blijkbaar waren er mensen in de zaal, bij wie die waarneming inderdaad steeds scherper werd.

Op dag 7 had Goenka het bij de inleiding van een groepszitting ineens over een "free flow". Deze woorden had hij nog nooit gebruikt en plots was ik in de war. Het was blijkbaar mogelijk om een "free flow" van prikkels over het gehele lichaam te ervaren. Schijnbaar een prettig gevoel, want Goenka waarschuwde dat je twee keer een free flow mocht induceren, en dan moest je weer de gewone gang van zaken volgen.

Op dat moment gooide ik de handdoek (tijdelijk) in de ring. Goenka kon mijn rug op. Ik voelde alleen maar een prik hier en daar op sommige delen van mijn lichaam en ik had geen idee wat ik me bij een free flow voor moest stellen.
Gelukkig kwam de volgende dag de uitleg en kregen we ook te horen dat niet iedereen die prikkels zo kan ervaren na 7 dagen. Gelukkig! Dag 8 had ik weer hoop. Maar vanaf nu was het de ene down, na de andere up. Het ene moment sprak ik mezelf moed in en deed ik weer braaf mijn best, het andere moment legde ik het bijltje erbij neer en besloot ik toe te geven aan de gedachten in mijn hoofd die welig tierden.

Maar ik besloot dat dat niet erg was. Gewoon nadenken over vanalles en nog wat is heerlijk, daar neem je niet vaak de tijd voor. Gedachten komen vaak als vlagen en vervliegen ook meteen weer, maar omdat ik nu wel in zeker mate geconcentreerd was, kon ik er in mijn hoofd wel een goed lopende gang van gedachten van maken.
Maar af en toe lukte ook dat niet. Dan had ik zoveel pijn inmijn been of schouder, dat ik mezelf licht probeerde te wiegen (mag dus niet) en zong ik liedjes voor mezelf. Tijdens 1 sessie van een uur koos ik twee CD's uit die ik zo goed ken, dat ik ze op volgorde helemaal uit kan zingen. Ik berekende dat de gemiddelde CD ongeveer een uur duurt, maar omdat ik niet alle liedjes helemaal van A tot Z kende, bedacht ik dat twee CD's wel voldoende moesten zijn. Dus ik zong mezelf in mijn hoofd tot het einde van de sessie (eindigend met een van de laatste nummers van de tweede CD van Pater Moeskroen).

Je bedenkt gekke dingen als je daar zo zit. Ik heb ook veel aan thuis gedacht en ben tot de conclusie gekomen, dat het tijd is om op huis aan te gaan. Gelukkig heb ik nog twee leuke weken in het verschiet waarin Fionna mij komt opzoeken en waarin we samen nog een deel van India zullen verkennen, en dan zitten mijn 8 maanden er op.

Op de tiende dag mochten we na 10uur 's ochtends eindelijk weer praten en was het meest serieuze deel van de cursus over. Vijf minuten voor tien voelde ik me nog een beetje een zombie en had ik besloten zo'n cursus nooit van mijn leven meer te doen. Ik had er geen spijt van, maar was maar wat blij als het de volgende dacht echt voorbij zou zijn. Een half uur later was ik al aardig van gedachten verandert. Door ervaringen te delen met de andere cursisten kwam ik erachter dat het allemaal wel mee viel met mij. Ik was lang niet de enige die bijna geen prikkels voelde en zeker niet de enige die geen free flow kon doen. Hoewel er een aantal waren die het allemaal wel voelden, waren de meesten toch meer zoals ik. Dat stelde gerust. En we konden elkaar ook vertellen wat we er in ieder geval wel aan gehad hadden. En die avond kwam Goenka eindelijk met een verhaal waarbij ik me niet na elke vijf minuten al afvroeg of het uur al voorbij was.

En vanochtend was dag 11. Helemaal ver was het nog niet. De gong ging zoals gewoonlijk om 4 uur 's ochtends en om 4:30uur zaten we weer net als voorheen braaf te mediteren. Maar dit keer gelukkig maar voor een half uur in plaats van 2 uur. Toen kregen we het laatste praatje op de DVD, nog een laatste Metta sessie (een vorm van mediteren waarbij je niet naar binnen kijkt, maar juist probeert van binnen naar buiten liefde en compassie de wereld in te sturen). En toen, bij het ontbijt, was de cursus echt over.

En nu. Wat heb ik geleerd? Wat heb ik gewonnen?
Ik denk dat dit voor mij vooral weer een goed bewustwordingsmoment was. Ik heb een versterkt gevoel van vertrouwen hebben in mezelf en verantwoordelijk zijn voor je eigen acties en dus ook je geluk. De wereld is wat jij er van maakt (cliche na cliche, maar wel waar).
Naar mezelf luisteren en dat niet uit het oog verliezen en altijd proberen een goed mens te zijn voor jezelf en anderen. Je daar telkens weer bewust van zijn, dat is belangrijk.

En zou ik de cursus aan anderen aanbevelen? Ja! Al was het alleen maar omdat je tien dagen stil moet zijn. Niet lezen, niet schrijven, niet sporten, alleen mediteren, concentreren stil worden van binnen en buiten. Er was zelfs 1 jongen bij die op dag 1 al had besloten dat de cursus niks voor hem was. Maar omdat zijn vriendin de cursus ook deed (al voor de vierde keer!) wilde hij blijven. Tien dagen lang heeft hij niet gemediteerd, maar hij was er wel braaf elke keer. Zelfs voor hem, denk ik, is de cursus niet compleet nutteloos geweest.

Voor mij is het in ieder geval weer extra voeding geweest voor het zaadje van nieuwsgierigheid wat zich in me heeft genesteld naar het spirituele. Ik heb weer hernieuwde nieuwsgierigheid ontwikkeld naar het spirituele en naar wat er bij mij past.

En nu laat ik het in ieder geval voor de komende twee weken even helemaal los en kijk ik thuis wel weer wat ik er mee doe. Na 100 uur meditatie, heb ik het wel even gehad.

May all beings be happy :)

Liefs en tot gauw!